CỤC MÔI TRƯỜNG

Đó là chủ đề của Diễn đàn Phát triển bền vững đô thị Việt Nam năm 2024 do Bộ Xây dựng tổ chức ngày 8/11/2024, tại Hà Nội. Đây là sự kiện thường niên nhằm thúc đẩy đối thoại, hợp tác và trao đổi kiến thức giữa các cơ quan quản lý Nhà nước, tổ chức xã hội nghề nghiệp, doanh nghiệp, viện, trường, cơ sở nghiên cứu, giáo dục, đào tạo, đối tác phát triển quốc tế và các tổ chức, cá nhân quan tâm đến phát triển đô thị. Đồng thời đây cũng là sự kiện chào mừng Ngày Đô thị Việt Nam (8/11), Ngày Pháp luật Việt Nam (9/11) và hưởng ứng Ngày Đô thị hóa thế giới, hướng tới chủ đề Kỳ họp thứ 12 của Diễn đàn Đô thị Thế giới đang diễn ra tại Thủ đô Cairo - Ai Cập. Diễn đàn gồm 1 Phiên toàn thể và 3 hội thảo chuyên đề, thu hút sự tham gia của hơn 500 đại biểu đến từ các cơ quan Trung ương, địa phương, các tổ chức xã hội nghề nghiệp, cộng đồng doanh nghiệp trong nước và quốc tế.

    Phát biểu khai mạc Phiên toàn thể, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Việt Hùng cho biết, các đô thị Việt Nam ngày càng đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao vị thế quốc gia. Nhiều đô thị ven biển đã hình thành thương hiệu mới, chất lượng sống ngày càng được cải thiện. Nhờ vào sự đóng góp của đô thị, quy mô nền kinh tế Việt Nam năm 2023 đạt 430 tỷ USD; thu nhập bình quân ở khu vực thành thị gấp gần 1,5 lần khu vực nông thôn; chất lượng cuộc sống đô thị ngày càng tăng cao với sự cải thiện rõ rệt về môi trường sống, cảnh quan đô thị, tiếp cận hạ tầng kỹ thuật đô thị và cơ hội phát triển của cộng đồng dân cư… Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế tồn tại mà sự phát triển đô thị chưa khắc phục triệt để như: Đô thị hóa dàn trải, mật độ đô thị thấp, chưa thực sự hiệu quả; chất lượng hạ tầng đô thị chưa cao, vid dụ như ô nhiễm môi trường, tắc nghẽn giao thông, ngập lụt cục bộ, thiếu nhà ở, thiếu hạ tầng, không gian xanh… Cùng với đó, sự gia tăng về đất đai đô thị, mở rộng ranh giới hành chính đô thị thời gian qua tiếp tục tạo nên thách thức trong cải thiện, nâng cấp chất lượng hạ tầng đô thị trong thời gian tới.

    Trước bối cảnh đó, ngày 24/1/2022, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 06-NQ/TW với định hướng toàn diện cho việc quy hoạch, xây dựng và quản lý phát triển đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đây là Nghị quyết quan trọng mang tầm chiến lược, định hướng cho quá trình đô thị hóa và phát triển đô thị bền vững tại Việt Nam. Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương và chính quyền các đô thị đang nỗ lực thực hiện nhiều chương trình hành động, chính sách, pháp luật nhằm tạo thuận lợi cho quá trình đô thị hóa. Các dự Luật như Luật Quy hoạch đô thị - nông thôn, Luật Quản lý phát triển đô thị, Luật cấp thoát nước đang được nghiên cứu kỹ lưỡng để hoàn thiện hành lang pháp lý, thúc đẩy quá trình đô thị hóa đảm bảo chất lượng.

    Theo Thứ trưởng Nguyễn Việt Hùng, Diễn đàn Phát triển đô thị bền vững Việt Nam đã trở thành nơi gặp mặt thường niên của các đô thị trên cả nước, chính quyền các cấp cùng đối tác, chuyên gia, bạn bè quốc tế có quan tâm đến công tác phát triển đô thị Việt Nam. Đây là dịp để chúng ta cùng nhau nhìn lại thành tựu đã đạt được và nhận diện những thách thức, khó khăn trong quá trình đô thị hóa, từ đó tạo trao đổi, thảo luận về vấn đề trọng tâm, giới thiệu những thực tiễn tốt, bài học kinh nghiệm và chính sách thiết thực nhằm thúc đẩy quá trình đô thị hóa Việt Nam trong giai đoạn tới. Năm 2024, Diễn đàn được tổ chức song song với nhiều sự kiện trên thế giới, trong đó có Diễn đàn đô thị thế giới năm 2024 đang tổ chức tại Ai Cập, nhấn mạnh về bối cảnh áp lực lớn của các đô thị trước những hệ lụy ngày càng rõ ràng và nặng nề từ biến đổi khí hậu (BĐKH), thời tiết cực đoan, rủi ro môi trường, sự biến đổi không ngừng về công nghệ và từ quá trình đô thị hóa thiếu kiểm soát, thiếu tầm nhìn. Với chủ đề “Nhà là nơi bắt đầu: Tăng cường thể chế phát triển đô thị bền vững ở Việt Nam”, Diễn đàn Phát triển bền vững đô thị Việt Nam năm 2024 muốn truyền tải thông điệp tất cả chúng ta đều có trách nhiệm cùng nhau xây dựng nơi cư trú an toàn, hòa bình, thịnh vượng cho mọi người. Trong bối cảnh này, chúng ta càng nhận thức rõ hơn vai trò và trách nhiệm của đô thị là khởi đầu cho mọi thành công cũng như là điểm tựa của mọi nỗ lực xây dựng sự bền vững toàn cầu.

    Bà Laura Petrella, Trưởng ban Quy hoạch, Tài chính và Kinh tế, Chương trình Định cư con người Liên hợp quốc toàn cầu UN-Habitat đánh giá cao cam kết mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững và Chương trình Nghị sự đô thị mới. UN-Habitat cũng ghi nhận những nỗ lực của Việt Nam trong việc xây dựng khuôn khổ pháp lý về đô thị, đặc biệt là xây dựng Luật Quản lý phát triển đô thị, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn. Để hướng tới đô thị hóa bền vững, bảo đảm quá trình phát triển đô thị trong tương lai, UN-Habitat đề xuất Việt Nam cần tăng cường thể chế và chính sách đô thị; giải quyết các vấn đề như nhà ở giá rẻ, BĐKH, tái thiết đô thị, phát triển giao thông công cộng, cơ sở hạ tầng, không gian xanh; thúc đẩy quy hoạch đô thị tích hợp với phương pháp tiếp cận có sự tham gia của tất cả các bên liên quan, tạo ra mô hình quản trị với sự phân cấp và trao quyền cho chính quyền địa phương; đồng thời, áp dụng các công cụ mới, sáng tạo cho quy hoạch, phát triển và quản lý đô thị…

    Ông Thomas Gass, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Liên bang Thụy Sĩ tại Việt Nam chia sẻ, hiện nay, các thành phố trên thế giới đang phải đối mặt với những rủi ro nghiêm trọng do mật độ dân số tăng nhanh, doanh nghiệp và cơ sở hạ tầng cao, chủ yếu là ở các khu vực đô thị. Tuy nhiên, các thành phố cũng là nơi tạo ra nhiều cơ hội để đổi mới, có thể thực hiện các giải pháp, kế hoạch tác động lớn đến môi trường, con người và nền kinh tế. Tại Việt Nam, các thành phố đang phát triển nhanh chóng không chỉ đóng góp quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế mà còn có vai trò then chốt trong việc giải quyết những rủi ro về BĐKH ngày càng tăng cao… Bằng cách hỗ trợ khả năng phục hồi khí hậu xanh và phát triển đô thị các-bon thấp, ông Thomas Gass hy vọng Thụy Sĩ sẽ góp phần giúp các thành phố tại Việt Nam có khả năng phục hồi tốt hơn và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Bên cạnh đó, việc huy động các nguồn lực cần thiết cho quá trình chuyển đổi xanh sẽ là chìa khóa để bảo đảm các thành phố của Việt Nam có thể đạt được mục tiêu về khí hậu. Thụy Sĩ sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam thu hút đầu tư công vào cơ sở hạ tầng bền vững, đồng thời giúp xây dựng năng lực của các tổ chức tài chính để quản lý tốt hơn rủi ro về khí hậu.

    Trong khuôn khổ Diễn đàn, Bộ Xây dựng phối hợp các bên liên quan tổ chức 3 hội thảo chuyên đề gồm: (i) Triển khai chính sách trọng tâm trong phát triển đô thị bền vững tại Việt Nam, với các tham luận chính: Định hướng chính sách phát triển đô thij Việt Nam bền vững; các mô hình quản trị và công cụ quản lý đô thị hiệu quả; phân cấp trong quy hoạch và quản lý đô thị; hệ thống quy hoạch đô thị ở Việt Nam hướng tới tương lai. (ii) Triển khai các mục tiêu phát triển bền vững và Chương trình đô thị mới tại Việt Nam, với các tham luận: Những thách thức trong việc thực hiện Chương trình Nghị sự đô thị mới và các mục tiêu phát triển bền vững 11 (SDG11); VNR cho Việt Nam: Tiên triển, thách thức và cơ hội; Thành lập Trung tâm xuất sắc đô thị để thực hiện SDG và Chương trình Nghị sự đô thị mới (NUA) tại Việt Nam; định hướng phát triển đô thị bền vững trong Quy hoạch tổng thể của Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065; thực hiện các mục tiêu bền vững; thực hiện SDG trong quy hoạch địa phương: Trường hợp của quy trình quy hoạch tham gia tại xã Tam Kỳ, TP. Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. (iii) Đô thị thích ứng với BĐKH hướng tới phát triển bền vững. Tại Chuyền đề này, các đại biểu đã lắng nghe tham luận: Tổng quan về đô thị thích ứng với BĐKH và lồng ghép thích ứng với BĐKH trong quy hoạch đô thị; áp dụng mô hình thành phố bọt biển trong phát triển đô thị - Mô hình thí điểm tại đồng bằng sông Cửu Long; nền tảng hỗ trợ ra quyết định và phòng chống ngập lụt (FEDS) trực tuyến tại TP. Hồ Chí Minh; phát triển công trình xanh thích ứng với BĐKH tại Việt Nam; phát triển đô thị thích ứng với BĐKH tại TP. Cần Thơ; phương án tai trợ bổ sung cho các dự án thoát nước đô thị bền vững thích ứng với BĐKH…

    Tại phần thảo luận, các đại biểu tham dự Diễn đàn đã cùng nhau chia sẻ, bàn thảo nhiều vấn đê xoay quanh các nội dung: Hạn chế, tồn tại cũng như những thách thức, khó khăn mà sự phát triển đô thị chưa khắc phục triệt để; những khuyến nghị chính sách quan trọng cho Luật Quản lý phát triển đô thị; thách thức trong việc thực hiện SDG/NUA; giải pháp sáng tạo và khuyến nghị… Những ý kiến đóng góp từ các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực phát triển đô thị sẽ được Ban Tổ chức tổng hợp để giúp các Bộ, ban, ngành Trung ương và địa phương xây dựng nghị quyết, chương trình hành động, chiến lược, đề án triển khai cụ thể hóa Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 24/1/2022 của Bộ Chính trị về Quy hoạch xây dựng, quản lý, phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Chương trình hành động của Chính phủ tại Nghị quyết số 148/NQ-CP ngày 11/11/2022 về việc thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TW. Đồng thời, cung cấp nền tảng để thảo luận, giải quyết thách thức mới của đô thị, tạo cơ hội cho các bên liên quan hợp tác, nhằm tạo ra môi trường đô thị toàn diện trên cả ba phương diện Kinh tế - Xã hội - Môi trường, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

Bùi Hằng